U skladu sa Zakonom o privrednim društvima, minimalni osnovni kapital društva sa ograničenom odgovornošću je 100 dinara. Posebnim zakonom može biti predviđeno da minimalni iznos osnovnog kapitala bude veći od 100 dinara i to za preduzeća koja se bave određenim delatnostima.
Međutim, u periodu poslovanja, privredna društva suočavaju se sa raznoraznim izazovima koji za posledicu mogu imati potrebu društva da stečeni kapital povećaju ili umanje.
U ovom tekstu, odgovorićemo na pitanja vezana za promene osnovnog kapitala koja se odnose na povećanje i na smanjenje osnovnog kapitala, koji ne sme biti ispod minimalnog propisanog iznosa.
Povećanje osnovnog kapitala društva
U skladu sa Zakonom o privrednim društvima i članom 146. Zakona, osnovni kapital može se povećati na više različitih načina:
• Novim ulozima postojećih članova ili člana koji pristupa društvu,
• Pretvaranjem rezervi ili dobiti društva u osnovni kapital,
• Pretvaranjem ili konverzijom potraživanja prema društvu u osnovni kapital,
• Statusnim promenama koje imaju za posledicu povećanje osnovnog kapitala,
• Pretvaranjem (konverzijom) dodatnih uplata u osnovni kapital.
Prvi korak prilikom povećanja kapitala je odluka skupštine društva.
Pored odluke skupštine društva o povećanju osnovnog kapitala društva, neophodno je pripremiti i potvrdu Banke o uplati novčanog uloga.
Izuzetak postoji kada se radi o novom članu koji pristupa društvu, pa se odluka može doneti i pre uplate kapitala (ili unosa udela) novog člana u celom iznosu, ali samo pod određenim uslovom. Novi član mora istovremeno pri pristupanju društvu da uplati kapital u celosti ili da u potpunosti unese svoj ulog u društvo.
Ukoliko se osnovni kapital povećava nenovčanim ulogom potrebno je izraditi Sporazum članova društva o proceni nenovčanog uloga ili potvrdu nadležnog organa o proceni vrednosti nenovčanog uloga (prilikom povećanja osnovnog kapitala novim ulozima članova ili pretvaranja dodatnih uplata u osnovni kapital).
Kada se povećanje osnovnog kapitala vrši pretvaranjem rezervi ili dobiti privrednog društva u osnovni kapital, potrebno je podneti i godišnji finansijski izveštaj (ukoliko isti nije registrovan u skladu sa zakonom).
Bitno je navesti i to da ukoliko se kapital povećava unosom nepokretnosti u društvo, odluka o povećanju kapitala mora biti overena kod nadležnog javnog beležnika u formi solemnizovane isprave.
Budući da se odluka o povećanju osnovnog kapitala obavezno registruje pri Agenciji za privredne registre, dokumentacija koja se priprema za povećanje osnovnog kapitala društva je:
• registraciona prijava povećanja osnovnog kapitala DOO,
• odluka skupštine društva o povećanju osnovnog kapitala,
• potvrda banke o uplati novčanog uloga (ili sporazum članova o proceni nenovčanog uloga ili potvrda nadležnog organa o proceni vrednosti nenovčanog uloga),
• godišnji finansijski izveštaj,
• dokaz o uplati naknade za promenu podataka o osnovnim kapitalu.
Smanjenje osnovnog kapitala doo
U skladu sa Zakonom o privrednim društvima i članom 147. ovog Zakona, Društvo sa ograničenom odgovornošću može smanjiti svoj osnovni kapital. U tom slučaju, iznos ne sme biti niži od minimalne propisane sume (100 dinara).
Zakon eksplicitno predviđa razloge iz kojih se može smanjiti osnovni kapital društva, te se smanjenje može sprovoditi iz sledećih razloga:
• radi pokrića gubitaka društva,
• radi stvaranja ili povećanja rezervi društva za pokrivanje budućih gubitaka ili za povećanje osnovnog kapitala iz neto imovine društva,
• u slučaju oslobođenja preuzete obaveze na uplatu, odnosno unos uloga u društvo,
• u slučaju povlačenja i poništaja udela,
• u slučaju poništaja sopstvenog udela usled neraspolaganja istim.
Kao i u prethodnom slučaju, odluku o promeni i smanjenju osnovnog kapitala donosi skupština društva. Odluka o smanjenju kapitala se mora registrovati u Agenciji za privredne registre, a rok za prijavu izmene je tri meseca od dana donošenja odluke skupštine. Odluka koja se ne registruje u navedenom roku je ništava i ne proizvodi pravno dejstvo.
Kada se radi o smanjenju osnovnog kapitala društva razlikujemo situaciju u kojoj se smanjenje vrši bez primene odredbi o zaštiti poverilaca i kada je neophodno inkorporisati i odredbe o zaštiti poverilaca u sam proces smanjenja kapitala, tj:
• smanjenje bez primene odredbi o zaštiti poverilaca – sprovodi se u jednom koraku,
• smanjenje uz primenu odredbi o zaštiti poverilaca – kada se sprovodi u dva koraka.
Odluka o smanjenju osnovnog kapitala obavezno mora sadržati poziv poveriocima da prijave svoja potraživanja radi obezbeđenja istih, u skladu sa odredbama o zaštiti poverilaca.
U prvom slučaju, kada se postupak smanjenja kapitala sprovodi u jednom koraku podrazumeva da se prijava i promena podnose samo u APR. U drugom slučaju, kada se primenjuju odredbe o zaštiti poverilaca promena i smanjenje osnovnog kapitala se vrši u dva koraka. Prvo se odluka o promeni registruje i objavljuje na sajtu Agencije za privredne registre u trajanju od tri meseca. U drugom koraku se sprovodi odluka o smanjenju kapitala.
Smanjenje kapitala društva s ograničenom odgovornošću sprovodi se u jednom koraku samo u određenim slučajevima, i to kad se:
• poništavaju sopstveni udeli društva koje je društvo besteretno steklo i za koje su ulozi u potpunosti uplaćeni odnosno uneti,
• povlače i poništavaju udeli koji su u potpunosti uplaćeni/uneti i to isplatom članu na teret sredstava rezervi koje se mogu koristiti za te namene,
• pokrivaju gubici društva iz prethodne poslovne godine (moguće samo u slučaju da društvo ne raspolaže neraspoređenom dobiti i rezervama koji se mogu koristiti za te namene, i to u iznosu koji ne može biti veći od gubitaka koji se pokrivaju),
• stvaraju ili povećavaju rezerve za pokrivanje budućih gubitaka društva ili za povećanje osnovnog kapitala iz neto imovine društva (ove rezerve po smanjenju kapitala ne mogu biti veće od 10% osnovnog kapitala).
Prilikom smanjenja kapitala bez primene odredbe o zaštiti poverilaca Agenciji za privredne registre podnosi se samo Odluka skupštine o smanjenju kapitala (uz registracionu prijavu smanjenja osnovnog kapitala i dokaz uplati takse).
U svim ostalim slučajevima potrebno je primeniti odredbe o zaštiti poverilaca, te registrovati i objaviti odluku o smanjenju osnovnog kapitala, koja obavezno sadrži i poziv poverioca da prijave svoj potraživanja radi obezbeđenja istih.
Drugi korak, koji zapravo predstavlja smanjenje kapitala, uz registracionu prijavu, odluku i uplatu odgovarajućih taksi, obavezno sadrži i izjavu nadležnog organa društva da su sva potraživanja poverilaca obezbeđena odnosno izmirena
Osnovni kapital društva se smatra smanjenim danom registracije u Agenciji za privredne registre.
Promene osnovnog kapitala društva predstavljaju potrebu i realnost u dinamičnom sistemu kao što su društva sa ograničenom odgovornošću, te je naš savet da prilikom ovakvih promena svakako potražite savet i stručnu pomoć Advokata kako bi na efikasan i stručan način razrešili sve eventualne dileme.
