Kada nastane obligacionopravni odnos iz kog proistekne potraživanje usled neizvršenja ugovornih obaveza jedne strane, što se najčešće dešava prilikom zaključenja ugovora između fizičkih i pravnih lica sa Bankama, vođenje izvršnog postupka je neminovno. Banka koja je najčešće u ulozi poverioca, odnosno izvršnog poverioca, preduzima pravne radnje u cilju pokretanja izvršnog postupka, koji predstavlja važan mehanizam za ostvarivanje svojih prava. Izvršni postupak omogućava izvršnom poveriocu da kroz izvršenje nad određenim predmetima imovine izvršnog dužnika, namiri svoja potraživanja koja su proistekla neizvršenjem ugovornih obaveza druge ugovorne strane, koja je u ovom postupku izvršni dužnik.
Javni izvršitelj u toku izvršnog postupka proverava imovinu izvršnog dužnika koja je podobna za sprovođenje izvršenja, te iako je jedno od najčešćih sredstvava i predmeta izvršenja plenidba zarade izvršnog dužnika, veoma često se izvršenje sprovodi i na motornim vozilima koja se nalaze u vlasništvu dužnika. Problem nastaje kada je predmetno motorno vozilo, koje je predmet izvršenja, prodato, ali vlasništvo nad istim nije preneto na kupca, već se kao vlasnik istog još uvek vodi izvršni dužnik.
Dakle, kada jedno lice izvrši prodaju motornog vozila, ali se pri tom ne izvrši prenos prava vlasništva na kupca, može doći do ozbiljnih posledica, uključujući i mogućnost da predmetno vozilo bude oduzeto u izvršnom postupku ukoliko prodavac postane dužnik, što može ugroziti prava kupca koje se ne vodi kao vlasnik istog, iako je uredno izvršio svoje obaveze iz kupoprodajnog ugovora, te isplatio cenu predmeta prodaje.
Zakon o porezima na imovinu („Sl. glasnik RS“, br. 26/2001, „Sl. list SRJ“, br. 42/2002 – odluka SUS i „Sl. glasnik RS“, br. 80/2002, 80/2002 – dr. zakon, 135/2004, 61/2007, 5/2009, 101/2010, 24/2011, 78/2011, 57/2012 – odluka US, 47/2013, 68/2014 – dr. zakon, 95/2018, 99/2018 – odluka US, 86/2019, 144/2020, 118/2021, 138/2022 i 92/2023) čl. 23 st. 1 tačka 4a) predviđa da se porez na prenos apsolutnih prava plaća kod prenosa uz naknadu prava svojine na upotrebljavanom motornom vozilu, uz određene izuzetke. Nadalje, čl. 25 st. 1 navedenog zakona propisuje da je obveznik poreza na prenos apsolutnih prava prodavac, odnosno prenosilac prava svojine na upotrebljavanom motornom vozilu. Poreska obaveza nastaje danom zaključenja ugovora o prenosu apsolutnih prava (Zakon o porezima na imovinu čl. 29 st. 1).
Ukoliko se ne preduzmu napred navedene radnje, odnosno ne izvrši se plaćanje poreza na prenos apsolutnih prava, pravno gledano, smatra se da je vozilo koje je bilo predmet prodaje i dalje u vlasništvu prethodnog vlasnika. Prodavac, kao vlasnik vozila koji i dalje ima pravo svojine na istom, bez obzira na to što je vozilo predao kupcu, a kupac isplatio dogovorenu cenu, može biti odgovoran za sve pravne obaveze koje proističu iz prava svojine na predmetnom vozilu, uključujući plaćanje poreza, kao i saobraćajne kazne. U slučaju da protiv prodavca bude pokrenut izvršni postupak, u kom prodavac postaje izvršni dužnik, vozilo može biti oduzeto radi namirenja potraživanja izvršnog poverioca, i to tako što se može odrediti zabrana registracije i otuđenja vozila, kao i popis, procena i prodaja istog.
Kupac motornog vozila može kao treće lice u izvršnom postupku podneti prigovor trećeg lica, u skladu sa Zakonom o izvršenju i obezbeđenju („Sl. glasnik RS“, br. 106/2015, 106/2016 – autentično tumačenje, 113/2017 – autentično tumačenje, 54/2019, 9/2020 – autentično tumačenje i 10/2023 – dr. zakon). Treće lice koje tvrdi da na predmetu izvršenja ima neko pravo koje sprečava izvršenje, može javnom izvršitelju podneti prigovor kojim zahteva da se izvršenje utvrdi nedozvoljenim na tom predmetu, i to do okončanja izvršnog postupka. Takođe, uz prigovor, treće lice je obavezno da navede razloge za prigovor i da uz prigovor priloži isprave kojima dokazuje postojanje svog prava, inače će prigovor biti odbačen kao nepotpun, bez prethodnog vraćanja na dopunu. U slučaju da je izvršen prenos apsolutnih prava, prigovor trećeg lica će biti usvojen samo ukoliko isti priloži dokaze o plaćanju poreza na prenos apsolutnih prava, budući da će istim dokazati pravo svojine na predmetnom vozilu. U suprotnom, prigovor će biti odbačen, kao što je prethodno navedeno.
U situaciji kada treće lice ne uspe sa prigovorom, što je najčešći slučaj kada uz prigovor ne podnese sve dokaze koji potkrepljuju njegovo pravo svojine, te javni izvršitelj odbaci prigovor, treće lice može u roku od 30 dana od dana prijema rešenja o odbacivanju ili odbijanju prigovora da pokrene parnični postupak protiv izvršnog poverioca radi utvrđenja nedozvoljenosti izvršenja. Ipak, važno je napomenuti da pokretanje parničnog postupka ne odlaže izvršenje, što može dovesti do toga da predmetno vozilo u međuvremenu bude prodato u izvršnom postupku. Vozilo može biti prodato na javnoj licitaciji, odnosno neposrednom pogodbom, čime treće lice može izgubiti mogućnost da povrati vozilo ukoliko se utvrdi da je izvršenje bilo nedozvoljeno.
Preduzimanje svih zakonom propisanih radnji po zaključenju kupoprodajnog ugovora o motornom vozilu je od veoma bitnog značaja za zaštitu prava kupca i izbegavanje eventualnih komplikacija. Samo plaćanje cene i primopredaja vozila nije dovoljna, već je važno izvršiti sve administrativno-pravne procedure, uključujući formalni prenos vlasništva i registraciju vozila na ime kupca. Neizvršenje navedenih radnji može dovesti do oduzimanja motornog vozila, kao i dodatnih troškova. Navedenim pristupom, kupac bi zaštitio svoje interese i obezbedio nesmetano uživanje prava svojine nad motornim vozilom.
